Kan je de tekst op de infographic over de MKBA die het CJG in 2017 heeft laten uitvoeren, niet goed lezen? Bijvoorbeeld omdat de gebruikte kleuren het lezen voor jou lastiger maken, of omdat je hulpsoftware gebruikt die de afbeelding niet kan lezen? Hieronder vind je de tekst die op de infographic vermeld staat, inclusief de uitgebreidere tekst die via de links in de infographic te lezen is.
Maatschappelijke kosten-batenanalyse: conclusies
Wat is een MKBA?
De gemeenteraad van Capelle aan den IJssel heeft gevraagd om meer inzicht in de maatschappelijke baten van het CJG. Het CJG heeft een maatschappelijke kosten-batenanalyse (MKBA) laten uitvoeren. Bij een MKBA worden de positieve en negatieve effecten van een project of beleid ingeschat. Eenvoudiger gezegd: er wordt bekeken wat een activiteit kost en wat het oplevert. Het gaat hierbij niet alleen om financiële kosten en baten, maar ook om maatschappelijke effecten. De maatschappelijke meerwaarde van het CJG is in beeld gebracht met een impactanalyse: een analyse van het maatschappelijk effect dat wordt bereikt met een bepaalde aanpak en de daarbij behorende activiteiten.
Gebruikte onderzoeksvragen
- Wat is de toegevoegde waarde van de specifieke werkwijze van het CJG?
- Wat zijn de maatschappelijke baten van de basistaken (jeugdgezondheidszorg en jeugdhulp) van het CJG in Capelle aan den IJssel?
- Wat is de maatschappelijke meerwaarde van vier specifieke interventies, namelijk: (1) systemische inzet van jeugd- en gezinscoaches met GGZ-expertise, (2) depressiepreventie in het voortgezet onderwijs, (3) versterking van wijkteams door verbinding met gespecialiseerde ambulante jeugdhulp en (4) coaching on the job?
Conclusies
1: Wat is de toegevoegde waarde van de specifieke werkwijze van het CJG?
Kerntaak CJG
De kerntaak van het CJG is zorg te dragen voor een kwalitatief hoogwaardige en efficiënte uitvoering van jeugdgezondheidszorg van
-9 maanden (zwangerschap) tot 18 jaar, op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen en jeugdhulp, alsmede het toekennen van niet vrij toegankelijke voorzieningen op het gebied van jeugdhulp voor inwoners van Capelle aan den IJssel. Met al deze taken heeft het CJG een centrale rol in het Capelse jeugdstelsel. De organisatie vormt de schakel tussen de jeugdigen en de ouders in de opvoed- en opgroeiomgeving (de ‘pedagogische civil society’), de basisvoorzieningen en de niet vrij toegankelijke zorg.
Onderscheidend kenmerk van de organisatie
Het onderscheidend kenmerk van de organisatie en de werkwijze van het CJG Capelle betreft de integratie van jeugdgezondheidszorg en jeugdhulp taken. Deze integratie bepaalt in hoge mate de effectiviteit van de inzet. Waarbij de jeugdgezondheidszorg, die vrijwel alle jeugdigen van 0 tot 18 jaar in bereik heeft, als springplank fungeert voor een effectieve inzet van jeugdhulp. Vanuit de jeugdgezondheidszorg heeft het CJG 94-99% van alle jeugdigen in Capelle in bereik. Dit maakt preventie en vroegsignalering bij vrijwel de gehele populatie in Capelle mogelijk. Van de jeugdgezondheidszorg gaat een sterk signalerende functie uit, waar vanuit het bieden van jeugdhulp laagdrempelig en effectief ingericht wordt.
Preventie en vroegsignalering
Het CJG zet stevig in op preventie en vroegsignalering. Zorg en ondersteuning wordt in nabijheid van jeugdige en gezin aangeboden en kenmerkt zich door een integrale en systemische werkwijze. Er bestaat nauwe samenwerking in het voorveld, door verbinding met ketenpartners als huisarts en verloskundige en zichtbare, regelmatige aanwezigheid in de wijk, op scholen en in buurthuizen. Van denken in risico’s naar denken in kansen. Kansen benutten en stimuleren van het opgroei- en ontwikkelklimaat in Capelle, zodat kinderen zich naar hun volle potentie kunnen ontwikkelen. Tot slot gaat hier het adagium ‘hoe sneller hoe beter’ op. Risicofactoren tijdig herkennen en reduceren – tevens de voorspellers van zorggebruik op latere leeftijd – kan een aanzienlijke bijdrage leveren aan de reductie van de zorgvraag in het latere leven. En heeft daarmee een positieve bijdrage op de kwaliteit van leven van jeugdigen en gezinnen. Daarbij kenmerkt het CJG zich door een laagdrempelige en normaliserende aanpak.
Laagdrempelige en normaliserende aanpak
Het CJG Capelle kent een vrij inloopbeleid, in tegenstelling tot de wijze waarop veel wijkteams zijn ingericht. Dit uit zich onder andere in een zeer hoog percentage zelfmelders, zo’n 50%. Van de laagdrempelige, wijkgerichte en nabije aanpak van het CJG gaat een sterk normaliserend effect uit. De kwalitatieve baten die daar mee samenhangen zijn hoog; geholpen en ondersteund worden in je eigen omgeving, in je eigen klas is immers vaak prettiger dan in een behandelkamer. Ouders hoeven minder te reizen, blijven weg van het ‘stigma’ jeugdhulp en zijn vaak meer gemotiveerd een zorgtraject tot een goed einde te brengen. Hierdoor is het aannemelijk dat van de inzet een meer duurzaam effect uitgaat.
Stevige regierol in de uitvoering
Tot slot vervult het CJG een centrale rol in het Capelse zorglandschap. Het CJG is nauw verbonden aan het lokale netwerk en heeft een stevige rol in de uitvoering. Zo is zij belast met de uitvoering van alle preventie, vroeg- signalering, jeugdgezondheidszorg en eerstelijns jeugdhulp. Met de toegang tot niet vrij toegankelijke voorzieningen voert zij in opdracht van de gemeente de inkoop van de lokale specialistische jeugdhulp uit. Daarmee kan het CJG veel invloed uitoefenen op het totale Capelse zorglandschap en op de populatie jeugdigen van 0 tot 18 jaar. Het is aannemelijk dat de ‘executiekracht’ van het CJG, als belangrijke voorspeller van succes, groot is.
Conclusie
De kenmerken van de specifieke werkwijze zijn over de volle breedte verwerkt in de manier waarop het CJG haar taken uitvoert. Op basis van het voorgaande concluderen we dat de toegevoegde waarde van het CJG groot is. Dit wordt mede ondersteund door de hoge waardering van cliënten.
2: Wat zijn de maatschappelijke baten van de basistaken van het CJG in Capelle aan den IJssel?
Onderzoeksvraag 1 is gericht op de kwalitatieve waarde of baten die uitgaan van het CJG. Deze onderzoeksvraag geeft antwoord op de kwantitatieve baten van de basistaken jeugdgezondheidszorg (JGZ) en jeugdhulp.
De aanpak van het CJG Capelle leidt tot effecten die maatschappelijke baten opleveren. Deze zijn weergegeven in onderstaand schema.
In de laatste kolom geven de punten met (B) erachter geschreven de baten weer en de punten met (I) erachter geschreven zijn aanvullende investeringskosten die het CJG doet/moet doen om deze baten te realiseren. De basistaken van het CJG hebben betrekking op de interventies en activiteiten bij A en B en de daarmee samenhangende sleuteleffecten 1, 2 en 3.
| Interventies en activiteiten CJG | Effecten | Kosten en baten |
| A: Basispakket JGZ, aangevuld met allianties c.q. samenwerkingsverbanden gericht op een gezonde levensstijl (w.o. SPLASH) | Sleuteleffect 1: Fysieke gezondheidswinst (B). | |
| B: Integratie van JGZ en JH in laagdrempelig georganiseerde teams in de wijk. – Gericht op preventie, vroegsignaleren, versterken kennis en kunde in de basisvoorzieningen en in gezinnen. Normaliseren en demedicaliseren als uitgangspunt. – Regierol en expertrol in het correct doorverwijzen naar niet vrij toegankelijke voorzieningen: zo licht als kan en zo zwaar als nodig. | Substitutie van zware naar lichte zorg. Duurzame inzet leidt tot minder herhaald zorggebruik. Effectieve preventie en versterken draagkracht leidt tot minder zorgvragen. | Toename inzet lichte zorg en ondersteuning (I). Sleuteleffect 2: Afname inzet specialistische jeugdhulp (B). Sleuteleffect 3: Afname zorgvraag op lange termijn (B). |
| C: Specifieke interventies: – Kortere lijnen met huisarts en meer regie op doorverwijzingen naar J-GGZ. – Aanpak depressie-preventie VO. – Aanvullende inzet GGZ expertise in wijkteams. | Substitutie J-GGZ naar CJG. Minder doorverwijzingen en minder inzet J-GGZ. | Toename inzet lichte J-GGZ zorg (I). Sleuteleffect 4: Afname inzet J-GGZ (B). |
| D: Specifieke interventie: – Aanvullende specialistische ambulante hulp gericht op vergroten veiligheid en versterken opvoedklimaat in gezinnen. | Minder escalatie en substitutie van zorg vanuit gedwongen naar vrijwillig kader. | Toename zorg vanuit vrijwillig kader (I). Sleuteleffect 5: Afname van kosten die samenhangen met crisiszorg en inzet gedwongen kader (B). |
| E: Specifieke interventies: – Coaching on the job (COTJ) op kinderopvang en peuterspeelzalen. – Aanwezigheid CJG professionals op KDV’s en scholen. | Versterken kennis en kunde prof. KDV, vroegsignalering, inzet vroeghulp. | Toename ondersteuning op KDV (I). Sleuteleffect 6: Afname instroom speciaal KDV en speciaal onderwijs (B). |
Sleuteleffect 1: Fysieke gezondheid
De berekening van de baten die uitgaan van de activiteiten die het CJG uitvoert in het kader van de JGZ is – gezien de vergelijkbare werkwijze en scope met elders in het land – gebaseerd op landelijk onderzoek naar de kosteneffectiviteit. Dat onderzoek laat zien dat iedere geïnvesteerde euro in de JGZ op lange termijn een baat van 11 euro oplevert. Dit is primair gelegen in een jaar extra gezondheidswinst, dat zich vertaalt in extra verdienpotentieel. Er is een bandbreedte van 9 tot 11 euro gehanteerd, dat gezien de vaccinatiegraad iets onder het landelijke gemiddelde ligt. Daarmee is de maatschappelijke impact van de JGZ groot te noemen.
Het CJG Capelle zet tevens in op het vergroten van een gezonde levensstijl en het voorkomen van overgewicht met het project Splash Capelle. In 2015 is dit project gestart op drie basisscholen en in 2016 uitgebreid met nog twee scholen. In de komende schooljaren zullen nog 11 scholen deelnemen. Hoewel deze effecten niet gekwantificeerd zijn, is het aannemelijk dat hier aanvullende gezondheidseffecten van uitgaan.
Daarnaast worden aanvullende effecten verwacht van de integrale en efficiënte werkwijze van de CJG teams:
- Het 18-maanden contactmoment vindt – met goedkeuren van de ouders – thuis plaats, in plaats van op locatie bij het CJG, net als de gehoorscreening. Op deze manier wordt het kind in de eigen gezinscontext gezien, waardoor een bredere signalering plaatsvindt. Het 18 maanden contactmoment kan eveneens bijdragen aan een hogere opkomst en het tegengaan van ‘zorgmijders’.
- ‘Pluis-niet pluis’: medische taken worden voor een deel door de jeugdverpleegkundige uitgevoerd, waardoor de jeugdarts meer tijd heeft voor aanvullende taken.
Sleuteleffecten 2 en 3: Afname inzet specialistische jeugdhulp en afname zorgvraag op de lange termijn
Omdat een zuivere vergelijking met de situatie voor 2015 (zonder CJG) lastig te maken is, zijn primair de toekomstige – en daarmee aanvullende – efficiencywinsten in beeld gebracht.
Omdat de aanpak pas ruim een jaar oud is en betrouwbare realisatiecijfers nog schaars zijn, is ervoor gekozen de potentiële baten binnen een bandbreedte weer te geven. Het is waarschijnlijk dat de uiteindelijke baten ergens tussen de base en best case uitkomen. Daarbij is onderscheid
gemaakt tussen de effecten op korte (1 tot 3 jaar), middellange (3 tot 5 jaar) en lange termijn (5 tot 10 jaar).
De volgende sleuteleffecten kunnen toegekend worden aan de basisaanpak van het CJG:
- Sleuteleffect 2: afname inzet specialistische jeugdhulp
- Substitutie van residentiële verblijfszorg naar specialistisch ambulante zorg
- Substitutie van specialistisch ambulante zorg naar CJG zorg
- Sleuteleffect 3: een algehele reductie van de zorgvraag
De redenering is dat de inzet op preventie, vroegsignalering en het versterken van de draagkracht in gezinnen en wijken maakt dat er een algehele reductie in de zorgvraag optreedt, omdat er:
- Minder jeugdigen doorstromen naar een niet vrij toegankelijk zorgtraject.
- De doorlooptijden van niet vrij toegankelijke zorgtrajecten afnemen.
- Als gevolg van het versterken van de basisvoorzieningen en de actieve inzet op preventie op langere termijn ook de instroom bij het CJG afneemt.
Van betere zorg en ondersteuning aan de voorkant gaat tevens een substitutie-effect uit. Dit effect is tweeledig:
- Door eerder zorg en ondersteuning te bieden kan volstaan worden met een lichter traject, waardoor het aantal doorverwijzingen naar de niet vrij toegankelijke voorzieningen afneemt.
- In geval een specialistisch traject nodig is, kan dit vaak korter, omdat de zorgvraag sneller geïdentificeerd is en omdat op een zeker moment weer afgeschaald kan worden naar het wijkteam.
De optelsom van de financiële baten die uitgaan van de basisaanpak van het CJG zijn weergegeven in onderstaande tabel.
| Korte termijn | Middellange termijn | Lange termijn | |
| 1. Totaal substitutie verblijf naar spec. ambulant | Base case: €- Best case: €44.000 | Base case: €44.000 Best case: €124.000 | Base case: €124.000 Best case: €210.000 |
| 2. Totaal afname zorgvraag | Base case: €- Best case: €83.000 | Base case: €191.000 Best case: €368.000 | Base case: €368.000 Best case: €668.000 |
| 3. Totaal substitutie van spec. ambulant naar CJG | Base case: €28.000 Best case: €50.000 | Base case: €50.000 Best case: €78.000 | Base case: €78.000 Best case: €106.000 |
| Totale baten sleuteleffect 2 & 3 | Base case: €28.000 Best case: €177.000 | Base case: €285.000 Best case: €648.000 | Base case: €570.000 Best case: €984.000 |
De grootste baten gaan uit van een algehele afname van de zorgvraag. Deze maken ruim de helft uit van de totale baat die uitgaat van de basisaanpak van het CJG. Dit effect is direct te relateren aan de stevige inzet op preventie en vroegsignalering die van de integrale aanpak van het CJG uitgaat.
3: Wat is de maatschappelijke meerwaarde van vier specifieke interventies?
De maatschappelijke baten van vier specifieke interventies zijn onderzocht. Interventies die aanvullend op de basisaanpak worden uitgevoerd:
- Systemische inzet van jeugd- en gezinscoaches met GGZ expertise (structurele keuze)
- Depressiepreventie in het voortgezet onderwijs (project)
- Versterking van wijkteams door verbinding met specialistisch ambulante jeugdhulp (project)
- Coaching on the job (project)
Met deze interventies hangen de sleuteleffecten (4) afname volume en doorlooptijden basis en specialistische GGZ, (5) afname inzet gedwongen kader en (6) afname inzet speciaal kinderdagverblijf/BSO en speciaal basisonderwijs, samen.
De samenvattende bevindingen en conclusies per interventie zijn hieronder weergeven.
Systemische inzet jeugd- en gezinscoaches met GGZ-expertise
Inzet:
- Integratie van jeugd-GGZ binnen het CJG door opnemen van JGC coaches met GGZ expertise in de CJG teams.
- Vanaf 2017 inzet van 3 medewerkers met GGZ expertise à 2,89 FTE.
- Effecten ontstaan door: preventie, vroegsignalering, systeemgerichte inzet en waar nodig efficiënte doorverwijzing naar gespecialiseerde J-GGZ.
Directe effecten:
- Minder verwijzingen naar basis- en specialistische J-GGZ.
- Substitutie van basis-GGZ en specialistische GGZ naar het CJG.
- Preventie en duurzame inzet die leiden tot minder herhalingsvragen.
Indirecte effecten:
- Afname zorg- en hulptrajecten bij ketenpartners buiten het CJG.
- Reistijdbesparing voor ouders.
- Afname psychische problematiek en daaraan gerelateerde zorgvragen op langere termijn.
| Base case | Best case | |
| Saldo baten – kosten KT | € – 52.000 per jaar | €18.000 per jaar |
| Kwalitatieve effecten | 0 | + |
| Saldo baten – kosten MT | €63.000 per jaar | €248.000 per jaar |
| Kwalitatieve effecten | + | ++ |
| Saldo baten – kosten LT | €133.000 per jaar | €388.000 per jaar |
| Kwalitatieve effecten | ++ | ++ |
Conclusie:
- Integratie van GGZ binnen het CJG zorgt op lange termijn voor substantiële besparingen
- Duurzame zorglevering is een belangrijk kwalitatief effect, net als indirecte besparing op zorgtrajecten in keten
- Optimalisatie mogelijk door intensieve samenwerking met huisarts en ketensamenwerking met GGZ organisaties
Depressiepreventie in het voortgezet onderwijs
Inzet:
- Het CJG zet in op het vroegtijdig signaleren en behandelen van depressiegerelateerde klachten, van pesten tot zware suïcidale klachten.
- 2016: pilot in 3 klassen van het Comenius College; 2017: Comenius College en IJsselcollege – circa 400 leerlingen in 1e en 2e klas.
- Effecten ontstaan door preventie, vroegsignalering en tijdige, passende behandeling.
Directe effecten:
- Voorkomen van suïcidaal gedrag.
- Voorkomen van zware depressiegerelateerde problematiek en bijbehorende zorgtrajecten: afname gebruik van jeugd-GGZ.
Indirecte effecten:
- Afname zorg- en hulptrajecten bij ketenpartners buiten het CJG.
- Hoger ontwikkelpotentieel voor jeugdige door voorkomen schooluitval, verhoging participatie in samenleving.
- Voorkomen van ontregeling van klas.
- Toename arbeidsproductiviteit ouders door voorkomen crisissituatie(s).
| Saldo baten – kosten | €7.000 per jaar |
| Kwalitatieve effecten | ++ |
Conclusie:
- Interventie levert al vanaf korte termijn gerichte en kosteneffectieve inzet
- Zeer grote kwalitatieve effecten op klas, gezin en jeugdige, evenals groot indirect effect op ontwikkelpotentieel
- Bij uitbreiding inzet en structurele integratie van inzet op school zijn potentiële (in)directe baten groot
Versterking van wijkteams door verbinding met gespecialiseerde ambulante jeugdhulp
Inzet:
- CJG wijkteams worden versterkt door medewerkers met specialistische expertise op het gebied van ambulante jeugdhulp in (dreigende) crisissituaties.
- Het CJG huurt 1,33 FTE inzet van specialistisch ambulante medewerkers in.
- Effecten ontstaan door regierol CJG en specialistische inzet in het vrijwillige jeugdhulpkader.
Directe effecten:
- Veilige, leefbare gezinssituatie met casusregie door het CJG.
- Minder opschaling naar jeugdbescherming en crisisinterventieteam, substitutie door lichtere interventies.
- Afname jeugdhulp parallel aan trajecten in het gedwongen kader.
Indirecte effecten:
- Afname zorg- en hulptrajecten bij ketenpartners buiten het CJG.
- Hoger ontwikkelpotentieel voor jeugdige en gezin.
- Toename van arbeidsproductiviteit van ouders door voorkomen crisissituatie(s).
| Saldo baten – kosten base case | €16.000 per jaar |
| Saldo baten – kosten best case | €140.000 per jaar |
| Kwalitatieve effecten | ++ |
Conclusie:
- Gefocuste inzet op het voorkomen van crisissituaties levert aanzienlijke besparingen op kosten van inzet in het gedwongen kader en de bijbehorende jeugdhulp op.
- Creëren van veilige gezinssituatie (voorkomen crisis) is een substantieel kwalitatief effect voor hele gezin.
- Omdat ontstaan van crisis vaak sterk samenhangt met de algehele gezinssituatie, kan verder opnemen van de inzet van de specialistisch ambulante medewerker in de integraliteit van de wijkteamaanpak potentieel veel opleveren.
Coaching on the job
Inzet:
- Het CJG coacht professionals in de kinder- en buitenschoolse opvang en peuterspeelzalen met de nadruk op vroegsignalering van opgroei- en ontwikkelproblemen.
- 2 x 12 uur coaching aan professionals die zien op 160 kinderen.
- Effecten ontstaan door: laagdrempeligheid, professionalisering, preventie, vroegsignalering, normalisering.
Directe effecten:
- Betere signalering en aanpak van lichte opgroei- en ontwikkelproblematiek op het KDV, BSO, PSZ.
- Afname van het aantal kinderen op speciaal KDV/BSO/PSZ.
- Afname van het aantal zwaardere zorginterventies op lange termijn.
Indirecte effecten:
- Afname aantal kinderen op het speciaal basisonderwijs.
- Bevordering van ontwikkeling van kinderen door optrekken aan leeftijdsgenootjes op regulier KDV, BSO, PSZ.
- Reistijdbesparing voor ouders.
| Saldo baten – kosten korte termijn | €61.000 per jaar |
| Saldo baten – kosten middellange en lange termijn | €130.000 per jaar |
| Kwalitatieve effecten | ++ |
Conclusie:
- De beperkte, maar gefocuste inzet binnen deze interventie levert grote baten t.a.v. het ontwikkelpotentieel van kinderen op, en versterkt bovendien de belangrijke samenwerking tussen de KDVs/BSOs/PSZs en het CJG.
- Ten behoeve van een duurzame versterking van de kennis en kunde van de professionals op het KDV is het raadzaam de training en coaching structureel te herhalen.
Sleuteleffecten
- Sleuteleffect 4: Afname volume en doorlooptijden basis en specialistische GGZ
- Sleuteleffect 5: Afname inzet speciaal kinderdagverblijf/BSO en speciaal basisonderwijs
- Sleuteleffect 6: Afname inzet gedwongen kader
De maatschappelijke kosten-batenanalyse is in opdracht van Gemeente Capelle aan den IJssel uitgevoerd door Rebel.
CJG Capelle aan den IJssel | De Linie 8, 2905 AX Capelle aan den IJssel | info@cjgcapelle.nl | 010 24 23 200 | www.cjgcapelle.nl